MEHMET EMİN GÜRBÜZ/ELİF SARIHAN – Bolu’de kadınlar, Üzüntülü’ün coğrafi işaretli ahali sanatlarından “tokalı örtme”yi tezgahlarda dokuyarak gelecek nesillere aktarıyor.

Tarihi, kültürel ve doğal güzelliklerini itinayla esirgeyici Elemli’e özgü tıpkı çeşit başörtüsü olan ve 2016’da Türk Nişancı ve Bellik Kurumu (TÜRKPATENT) eliyle tescillenen tokalı örtme, belediye bünyesindeki Ahali Sanatları Eğitim Bilimi Merkezinde dokunuyor.

Unutulmaya yüz tutmuş el sanatının yaşatılması amacıyla kursların bile verildiği merkezde yaklaşık 2 kamer süren eğitimlere katılan 18-60 gözyaşı aralığındaki kadınlar, maharetli öğreticiler nezdinde tezgahlarda tokalı örtme dokuyor.

Bir geleneği yaşatmalarının yanı sıra satışından dirimsel bile elde fail kadınlar, beherglas motife mutluluklarını, hüzünlerini, sevgilerini ve özlemlerini işliyor.

Göynük Belediyesi El Sanatları Terbiye Merkezi eğitmeni Merve Akı, AA muhabirine, İŞKUR işbirliğinde kısaca 10 yıldır devam eden kurslarda 150’yi fazla kadına eğitim bilimi verdiklerini söyledi.

Yetişek alan kadınların evinde dokuduğu tokalı örtmeleri Elemli esnafı marifetiyle turistlere sattığını anlatan Seyelan, “Kursiyerler bu döngüyle hem unutulmaya yüz tutmuş umum sanatının geleceğe aktarımına hem üstelik aile ekonomisine katkı sağlanmış oluyor.” diye niteleyerek konuştu.

Akı, “tokalı örtme” isminin, çarliston marka üzerindeki güdük kavşak saçaklarına bağlanan al püsküllere yörede “toka” denilmesiyle ilgisinin bulunduğunu belen ederek şunları kaydetti:

“Tokalı örtmenin yapım aşaması az çok derman. Tezgaha girmeden geçmiş hizip az çok şanlı. Cehre ipliği kullanıyoruz. Bürümcük, sabırsız dediğimiz tıpkısı iplik ve pamuktan yapılıyor, budaklı bir yapısı var. Bunu doğrudan tezgaha taktığımızda düğümlenerek kopabiliyor. Tığ bunu evvel unla pişiriyoruz. Unla çirişleme işlemini yaptıktan sonraları çividen çiviye gerdirerek çözgüsünü yaptırıyoruz. Çözgü sonrasında heyetiyle haline getirip nesiç tezgahımıza takıyoruz.”

Yapı tezgahının başına sabık kadınların duygularını motiflere yansıttığını dile getiren Seyelan, “Tokalı örtünün alınlık dediğimiz kısmında koyu desenler varsa ‘mutsuzum, üzgünüm’ şeklinde kanı veriliyor. Halk ortada o kadına ona göre davranılıyor. Henüz enerjik renkler varsa ‘mutluyum, neşeliyim’ anlamına geliyor. Desenlerde yüzük oyunu taşı var ise yavuklu veya adaklı, hece taşı var ise matemli, asker başı var ise eşinin, oğlunun asker olduğu biliniyor, o şekilde davranılıyor.” ifadesini kullandı.