Yavru, akil baliğ ve muhteşem psikiyatri uzmanları, Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası afetzedelerin hoşnutluk ve kişiye göre ayrımlı sarsıntı belirtileri gösterebildiğini aktardı.

Ege Üniversitesi (EÜ) Tababet Fakültesi Çocuk ve Akil Baliğ Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Birsen Şentürk Pilan, AA muhabirine, hareket bölgesinden amiyane yaşta afetzedelerin tedavi yapılmak için hastanelerine getirildiğini, antrparantez tali travmaya uğrayan çocuklara afiyet hizmeti sunduklarını söyledi.

Depremin herkesi münasebetsiz etkilediğini, yeni yetmelik döneminde ise bu etkilerin riskli davranışlara yol açabileceğini anlatım fail Pilan, “Ergenlerin özerkliklerini kazanmaya çalıştıkları dönemde böyle tıpkısı felakete maruz kalmaları onların özgürlüklerini baskıcı ebat oluşturabilir. Ergenler isyankar olanaklı, tehlike denetimi sorunları yaşayabilirler. Bazıları yekpare tersine içe kapanabilir. Sunu korktuğumuz tepkiler ise riskli davranışlarındaki artım türlü.” dedi.

Pilan, riskli davranışların ise “etil alkol ve yön kullanımı, suça işgal, kendine beis ita, intihar düşüncesi evet bile davranışı” olabildiğini rapor ederek şöyle devam etti:

“Bizim yeryüzü çok dikkat etmemiz müstelzim bunlar. Ergenlerle iletişim kurarken kesinkes onun da fikrini almalıyız. Eğer onun toplumsal medyayı izleme ederek etkilendiğini düşünüyorsak, ‘Ebeveyn olarak bunların seni etkilediğini fark ediyorum. Ego üstelik izlemeden duramıyorum. Amma hangi dersin? Şuncacık sınırlandırsak mı?’ diyebiliriz. Onun birlikte fikrini sorarak, işbirliği yapmaya çalışarak davranmamız gerekiyor. Yasaklarsak daha alımlı ayla getirebiliriz zira. Banko ergene mümasil mesafeden bildirişim içerisinde olursak duygularını paylaşması üzere boş konu bırakabiliriz. Eğer temas etmek istemiyorsa zorlamayabiliriz. ‘Konuşmak istersen rastgele ahit ben buradayım, hangi ant istersen konuşabiliriz.’ şeklinde yaklaşımımız olmalı.”

“4 haftaya kadar alışılagelen”

Sarsıntı travmasını atlatmanın çoluk çocuk üzere çalışkan yolları olduğuna meni eden Pilan, arkalama faaliyetlerinde deli dolu kurum almanın üstelik bu yaş grubunu rahatlatabileceğini aktardı.

Travmaların iveğen dönemdeki etkilerinin 4 haftaya büyüklüğünde normal olduğu bilgisini veren Pilan, şunları kaydetti:

“Elan sonrasında titreyiş sonrası ruhsal gerilim bozukluğu dediğimiz tedavi müstelzim tıpkısı nitelik oluşabilir. Tekrarlayan şekilde olayla ilgili anıların zihninde canlanması, kendini periyot zarfında daima anlayışlı, her an benzeri husus olacak kadar hissetme, tedirgin hissetme. Uykularında sekte olması, iştahta tebeddülat olması. Bunlar imdi günce yaşamını etkilemeye başladığında cümle amacıyla müzaheret almak gerektiğiyle ilişkin bire bir çevir sesi oluşturmalı. Travmanın geç etkileri dahi söz konusu oluyor. En kalın beklediğimiz titreyiş sonrası ruhsal gerilim bozukluğu, buna hâl bozuklukları ve boğunç birlikte eklenebilir.”

“Aileler çocuklarına ulaşılabilir mesafede olmalı”

EÜ Tıp Fakültesi Çocuk ve Akil Baliğ Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Akademisyen Doç. Dr. Sezen Köse ise deprem sonrası aşağılık çocuklarda birey ve davranışsal reaksiyonlarını taharri edememe, ağır duygusal tepkiler ödeme, hırs, hırçınlık kadar durumların görülebildiğini dile getirdi.

Tepkilerin hoşnutluk göre değişebildiğini nâkil Köse, şöyle konuştu:

“Ekol öncesi çocuklarda yaşından küçükmüş kabilinden davranma, yatağı ıslatma, anneden bırakmak istememe, anneye tabi hâller, aymazlık ve iştiha sorunları, tekrarlayıcı travmatik oyunlar görülebilir. Ekol çağı çocuklarında da okula müracaat etmek istememe, özen sorunları, bilişsel zorluklar üzere bulgular mümkün. Gözyaşı ilerledikçe da ayaklanma duygusu, od ve çatışmaların arttığını görebiliriz. Rastgele çocuğun reaksiyonu bireysel farklılıklar da içeriyor. Bazı Bazı üstelik ağız ağıza bire bir içe kapanma, duygularda donuklaşma, duygularını yansıtmama görülebilir. Israrla konuşmaya zorlamak değil amma onun yanında olduğumuzu belli etmek oylumlu. Aileler fert ve fiziksel ulaşılabilir mesafede olmalı.”

Köse, hareket bölgesinde sıfır çocukların monitör haberleri nedeniyle ikincil travmaya maruz kalabildiğini söyleyerek, ailelere bu dönemde çocuklarını haberlerden ırak tutmaları önerisinde bulundu.

Yetişkinlerde kapsam

İzmir Buca Seyfi Demirsoy Eğitim ve Araştırı Hastanesi (EAH) Psikiyatri Uzmanı Dr. Akademisyen Hasan Tahsin Kılıç dahi yetişkinlerde sarsıntı sonrası çok degaje aralıkta ruhiyat belirtiler görülebileceğine dikkati çekerek, “Mehabetli depremzedeler bunaltıcı gönül belası, çekinmek hissedebilir. Kontrolü kaybettiği düşünceleri kabil, gerçeklikten kopma hislerine kapılabilirler. Hiç konuşmayabilirler, çokça konuşabilirler.” dedi.

Travma sonrası bazı kişilerin belli olmak ve dertlerini anlatmak isteyebileceğine bel eden Kılıç, “Bu aynı düzelme, iyileşmelerine apotr olacak bire bir süreçtir. Üste arada bir kendilerini anlatım edemeyen afetzedelerden düşüncelerini, hislerini, duygularını yazmasını isteriz.” diye konuştu.

Kılıç, yakınlarının depremzedeler üzere bereketli benzeri dinleyici olabileceğinin altını çizerek, “Tığ ruhiyat açıdan yüklenmek istiyorsak, ferah tıpkı dinleyici olabiliriz onlar amacıyla. Onları yargısız ayrımsız şekilde dinlemeliyiz. Yalnız yanlarında destek olduğumuzu, onlar amacıyla her şeyi yapmaya amade olduğumuzu söyleyebiliriz.” ifadesini kullandı.