TBMM Umumi Kurulunda, kamuya olan borçların yapılandırılmasını dahi içeren Bazı Alacakların Baştan Yapılandırılması ile Kâh Kanunlarda Başkalık Yapılmasına Dayalı Kanun Teklifi kabul edilerek yasalaştı.

Kanunla, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, Içtimai Düzenlilik Kurumu (SGK), iklim özel idareleri, belediyeler, Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı (YİKOB) ile ilgilendiren alacaklara konfigürasyon imkanı sunuluyor.

Alacaklar üzere 31 Fasıla 2022 tarihi esas alınırken, vergiler, alacak cezaları, yönetsel ve adli mal cezaları, gümrük vergileri, sigorta primleri, ansambl sigortası primleri, tekaütlük keseneği ve çekicilik karşılığı, işsizlik sigortası primi, içtimai asayiş destek primi ile bu alacaklara ilgili temas nev getiri, bindirim, rötar zammı, gecikme faizi, cezai getiri, rötar cezası üzere feri alacaklar tazammun karışma ediliyor.

Bu idarelerin Kamu Alacaklarının Tahsil Usulü Karşı Kanun kapsamında izleme ve tahsil edilen değişik alacakları ile belediyelerin, akarsu, atılan su ve acımasız atılmış gibi alacakları dahi aranjman kapsamında kayran alıyor.

Kanunla antrparantez işletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda düzlük almayan ya üstelik kayıtlarda meydan aldığı halde işletmede namevcut mal, araba, donatı, demirbaşlar ile kasa mevcudu ve ortaklardan alacakların beyanına ilgili düzenlemeye gidiliyor.

Düzenleme kapsamında kullanılacak Yİ-ÜFE mahiye değişim oranları, Türkiye İstatistik Kurumunun temas ay üzere belirlediği 31 Aralık 2004’e kadar toptan yük fiyatları endeksi (TEFE) aylık değiş oranlarını, 1 Sülale 2005’ten itibaren yetiştirici fiyatları endeksi (ÜFE) mahiye değiş oranlarını, 1 Karı 2014’ten itibaren yetersiz içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) maaş değişim oranlarını, 1 Kasım 2016’dan itibaren maaş yüzde 0,75 oranını rapor edecek.

Yapılandırılacak alacaklar

Hazne ve Maliye Bakanlığı, Tecim Bakanlığı, il hususi idareleri, belediyeler ve YİKOB öğrenim dairelerince izlem edilen mukannen kamu alacakları ve belediyelerin ve büyükşehir belediyeleri akarsu ve şebeke idarelerinin mukannen ara sıra alacaklarından düzenlemenin yayımı tarihi itibarıyla vadesi geldiği halde ödenmemiş yahut ödeme süresi daha geçmemiş bulunan vergiler ve kazanç cezaları, yönetsel mülk cezaları, Amme Alacaklarının Öğrenim Usulü Hakkında Yasa’a göre strateji edilen alacaklar, gümrük vergileri ve yönetimsel para cezaları ile bu alacaklara ilişkin her türlü ürem, bindirim, gecikme zammı, gecikme faizi, gecikme cezası üzere fer’i alacaklar yapılandırılacak.

İhtirazi kayıtla sunulan beyannameler üzerine gerçekleşme eden alacaklar de mukannen matlup namına yapılandırılacak.

Her benzeri anahtar üzere ödenecek olan MTV, taşıta ilgili yönetimsel mülk cezaları ile geçiş ücretinin sunu beş altı yüzde 10’unun ödenmesi neredeyse taksit ifa boyunca fenni muayeneye müsaade verilecek.

Tütün mamulleri, makaron, yaprak sigara kağıdı ve alkollü içkilerin üreticileri ve ithalatçılarının, ürünlerinde kullanmaları müstelzim hususi etiket ve işaretleri kullanabilmeleri üzere yapılandırılan ve vadesi 1 Mart 2016’dan bilahare gelen Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nda vadi düz ürünlere ilişkin hususi istihlak vergisi ve vadesi 1 Ekim 2020’den sonraları mevrut ilişik değer vergisi ile bu vergilere ilişkin beyannameden doğan kaşe vergisinin tamamının ödenmesi şartı getiriliyor.

Belediyelerin su, atılmış su ve cellat atık ücretleri ile sunduğu bazen hizmetlerden kaynaklanan sevap alacakları ile aldığı bazı hisseler ile büyükşehir belediyelerinin kalpsiz atık ücretleri ile su ve şebeke idarelerinin akarsu ve atılan su bedeli ile harcamalara katılma payı alacakları ve YİKOB’ların alacakları yapılandırılacak.

Düzenlemeden intikal etmek isteyenlerden, gayrı şartların yanında sevgili açmamaları, küşade davalardan vazgeçmeleri ve yasa yollarına başvurmamaları şartı aranacak.

Söz konusu kurumların tartışmalı yahut ülkü safhasında kâin kamu alacakları dahi düzenlemenin kapsamında düzlük alıyor. Buna bakarak, düzenlemenin yayımı tarihi itibarıyla evvel evre mahkeme kararı mercileri gözetiminde sorun küşade veya ülkü açma süresi elan geçmemiş olan ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış rüşvet tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklar, istinaf veya temyiz süreleri geçmemiş evet üstelik istinaf/itiraz veya temyiz yoluna başvurulmuş yahut karar tashih dilek süresi geçmemiş yahut değişmeyen düzelti yoluna başvurulmuş olan ikmalen, re’sen yahut idarece işlenmiş algı tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilgilendiren tahakkuklar dahi yapılandırılacak.

Kanunla takkadak alacak cezaları/gümrük yükümlülüğüyle ait yönetsel para cezalarına ilişkin adına dava küşade olması halinde ödenecek tutarlar, aranjman kapsamındaki idari mülk cezalarından ihtilaflı olanlar ile ecrimisillerden ihtilaflı olanların yapılandırılması birlikte düzenleniyor.

Düzenlemenin yayımı tarihinden ilk başlanıldığı halde tamamlanamamış olan rüşvet incelemeleri ile ölçüm işlemlerine devam edilecek. Bu işlemlerin tamamlanmasından sonraları, emisyon edilen vergilerin yapılandırılması ve düzenlemeden faydalanma, bildirim tebliğine bağlı başvuru ve ifa süreleri belirlenerek kurala bağlanıyor.

Buna göre, düzenlemenin kapsadığı dönemlere ait paydaşlık dolayısıyla kesilecek algı ziyaı cezalarında, cezaya muhatap olanların, cezanın yüzde 25’ini belirtilen süre ve şekilde ödemeleri halinde cezanın mütezayit yüzde 75’inin tahsilinden vazgeçilecek.

Düzenlemenin kapsadığı dönemlere ilişik, yayımı tarihinden önceki nedamet talebiyle veya izaha nida kapsamında verilip, ödeme yönünden şartların ihlal edildiği beyannameler ile kendiliğinden sunulan beyannameler için kesilen ve düzenlemenin yayımı tarihi bakımından beyanat edilmemiş alacak cezaları üzerine de bu ahkâm uygulanacak.

Düzenlemenin yayımı tarihinden evvel tamamlandığı halde bu tarihte veya bu tarihten sonraları algı dairesi kayıtlarına zeki eden takdir komisyonu kararları ve rüşvet tetkik raporları üstüne lazım tart ve bildiri işlemleri yapılması ve belirlenen tutarın, belirtilen müddet ortamında ödenmesi gibi kanunun hükümlerinden yararlanılabilecek.

Bu düzenleme hükümlerinden yararlanacak mükellefler, Rüşvet Asıllar Kanunu’ndaki uyum, tarhiyat öncesi ahenk, idrak cezalarında indirim, Gümrük Kanunu’nun ahenk, Kabahatler Kanunu’nun başlarken ifa indirimi ile Ululuk İhale Kanunu’ndaki indirim hükümlerinden yararlanamayacak.

Matrah ve algı artırımı

Kanunda matrah ve algı artırımı de düzenleniyor.

Mükelleflerce değişik sebeplerle sakim bildirme edilmiş yahut bildirme dışı mevdu esbak sene gelirlerinin belli heybet ve tutarlar dahilinde beyan edilmesi sağlanıyor. Bu şekilde bildirme edilecek gelirlere uygulanacak fehamet ve tutarların tespitinde iktisadi gelişmelere paralel adına tespit edilen matrahlar esas alınıyor.

Buna göre, mükellefler, Vergi Asıllar Kanunu’nda saha kayran alacak cezaları ve teehhür faizlerine muhatap olmadan vergilerini ödeyebilecek. Artırımda bulunulan vergiler ve dönemler amacıyla artırılan vergilerin ödenmesi amacıyla algı incelemesi ve tarhiyat yapılmayacak.

Matrah artırımında bulunan mükelleflerin beyan edecekleri ve üzerinden idrak hesaplanacak matrahlar amacıyla asgari tutarlar belirleniyor, daha geçmiş uymazlık beyan edilmiş olması veya indirim ve istisnalar zımnında matrah oluşmaması yahut tek bildirge verilmemiş veya ilişik yıllarda faaliyette bulunulmuş veya sağlık elde edilmiş olsa birlikte bu faaliyetlerin ve gelirlerin kazanç dairesinin bilgisi dışında mevdu olması zımnında matrah bulunmaması halleriyle mükellefler tarafından beyan edilen matrahlara makbul oranlar sonucu mevcut matrahlara ast eksen getiriliyor.

Kurumlar vergisi mükelleflerinin artırımda bulundukları kurumlar vergisi matrahlarının birlikte ait kanuna göre rüşvet tevkifatına bağımlı olan alacak ve iratları üzerinden tevkif edilen vergileri artırmaları şartı getiriliyor.

Dirimsel (stopaj) vergisi ve kurumlar (ön kesinti) vergisine ilgilendiren rüşvet ve matrah artırımı hükümleri düzenleniyor. Bundan faydalanan mükellefler gözetiminde, artırımda bulunulan vergiyi ödemeyi kabul ettikleri vergilendirme dönemleri ile ilişkin adına artırıma laf ödemeler nedeniyle dirimsel (ön kesinti) vergisi incelemesi ve tarhiyat yapılmayacak. Gelir ve kurumlar vergisi kanunları layıkıyla kar dağıtımına veya asıl merkeze dökme tutara sınırlı ödemeler üzerinden yapılması müstelzim rüşvet tevkifatı hükümlerine istinaden düzenleme kapsamında matrahlarını artıranların, kurumlar vergisi yönünden birlikte matrah artırımında bulunmaları gerekecek.

Katma ayar vergisi mükellefleri, rüşvet artırımında bulunmaları ve ödemeleri halinde, artırımda bulundukları dönemler üzere haklarında KDV yönünden algı incelemesi ve tarhiyatına muhatap tutulmayacak. Artırıma temel alınan cirim, yıl zarfında sunulan melfuf derece vergisi beyannamelerinde gösterilen “hesaplanan munzam derece vergisi”nin yıllık toplamı olacak. Hesaplanan KDV, indirimlerden eski rüşvet tutarı olacak.

2022 yılı üzere üstelik matrah artırımı imkanı

Kanunla, 2022 yılı üzere bile matrah artırımı getirildi. 2022 yılı gelir ve kurumlar vergisi matrahının yüzde 25 oranından bir iki olmamak amacıyla matrah artırımı yapılacak.

2022 yılı amacıyla matrah artırımında mevcut dirimsel vergisi mükelleflerinden pres hesabı esasına göre defter tutanlar amacıyla 105 bin liradan; dengelem esasına bakarak defter tutanlar ile azade patika erbabı için 200 bin liradan, kurumlar vergisi mükellefleri amacıyla 500 bin liradan an az olamayacak.

2022 takvim yılına yönelik matrah artırımında bulunulabilmesi için bu yıla ait dirimsel yahut kurumlar vergisi beyannamesinin verilmiş olması ve bu beyannamelerde beyan edilen vergiye esas matrahların, 2021 takvim yılında beyan edilen matrahın yüzdelik 122,93 oranında artırılması kanalıyla kâin tutar ile 2022 takvim yılı üçüncü eğreti vergilendirme döneminde bildirme edilen matrahın yüzdelik 40 oranında artırılması vasıtasıyla bulunan tutarın yüksek olanından beş altı olmaması şartı aranacak.

Kanuna göre, 2022 takvim yılına yönelik matrah artırımında çıkmak talip mükelleflerce 1 Sülale 2023’ten sonra matrah azaltıcı nitelikte düzelti beyannamesi verilmesi durumunda, bu hükme istinaden yapılacak kıyaslamada düzeltme öncesi bildirme edilen matrahlar esas alınacak.

2022 takvim yılına ilişik üçüncü eğreti vergilendirme dönemi gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmemiş olması halinde; ikinci geçici vergilendirme dönemi beyannamesinde beyan edilen matrahın yüzdelik 100 oranında artırılması aracılığıyla mevcut tutar; elden bir numara arızi vergilendirme dönemi beyannamesinin bırakılmış olması halinde bu beyannamede bildirme edilen matrahın yüzdelik 300 oranında artırılması vasıtasıyla kâin tutar, bu kapsamda yapılacak kıyaslamada dikkate alınacak.

2021 takvim yılı ve 2022 yılının üçüncü geçici vergilendirme dönemine ait sağlık veya kurumlar vergisi beyannamelerinde uymazlık beyan edilmiş olması veya indirim ve istisnalar nedeniyle matrah oluşmaması ya üstelik on paralık beyanname verilmemiş olması durumunda, 2022 yılı dirimsel ve kurumlar vergisi beyannameleri amacıyla bu yiyecek aranmayacak

Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin matrah artırımında bulundukları 2022 yılına ilgilendiren zararlarının ıcığı cıcığı 2023 yılından itibaren izleyen yıl karlarından mahsup edilmeyecek. 2022 yılına müteveccih matrah artırımında mevcut sağlık yahut kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu yıla ait almanak beyannamelerinde hesaplanan vergilerinden mahsup edilemeyen eğreti vergiler iade edilmeyecek.

Mükellefler, 2022 yılı beherglas vergilendirme dönemine ilgili verdikleri melfuf ayar vergisi beyannamelerindeki hesaplanan eklenmiş derece vergisinin yıllık toplamı üzerinden 2022 yılı için yüzde 2 oranından birkaç olmamak üzere belirlenecek ilişik derece vergisini, rüşvet artırımı adına artırmaları halinde anılan bu hükümlerden yararlanacak.

2022 yılına ilişkin kurumlar vergisi matrah artırımında bulunulması, Ara Sıra Alacakların Baştan Yapılandırılması ile Ara Sıra Kanunlarda Mübayenet Yapılmasına Dayalı Kanun kapsamında alınacak eklenmiş vergi amacıyla bu döneme ilgili inceleme ve tarhiyat yapılmasına bariyer teşkil etmeyecek.

Düzenlemeden yararlanamayacak olanlar

Düzenlemede mükelleflerin matrah ve idrak artırımına ilişik yerine dikkate alacakları başka hususlar bile düzenleniyor. Matrah yahut kazanç artırımında mevcut ve bu konudaki şartları yerine getiren mükelleflerin defter ve belgeleri incelenmeyecek ve artırıma bahis olan vergilerle ilgili olarak tarhiyat yapılmayacak.

Bu düzenlemeye göre matrah yahut alacak artırımında bulunulması, yayımı tarihinden geçmiş başlanılmış olan algı incelemeleri ve takdir işlemlerine bariyer teşkil etmeyecek. Ancak maddede düzlük düzlük tetkik etme hakkına müteveccih hükümler gizli işlemez olmak kaydıyla idrak incelemeleri ve takdir işlemleri düzenlemenin yayımını izleyen 7 iş günü süresince sonuçlandırılamaması halinde bu işlemlere bitmeme edilmeyecek. Bu süre içinde sonuçlandırılan algı incelemeleri ile ilgilendiren tarhiyat öncesi uyum talepleri dikkate alınmayacak.

Alacak Usul Kanunu’ndaki “defter, vasıta ve belgeleri namevcut edenler yahut defter sahifelerini namevcut ederek namına başka yapraklar koyanlar veya tek altın varak koymayanlar yahut belgelerin esas veya suretlerini ağız ağıza veya kısmen yapmacıklı namına düzenleyenlerin”, bir kanunda kayran kayran bazı fiilleri işleyenler, terör suçundan hükümranlık giyenlerin ve haklarında terör örgütlerine veya Milli Düzenlilik Kurulunca devletin milli güvenliğine alın faaliyette bulunduğuna değişmeyen sunulan bina, oluşum yahut gruplara üyeliği, mensubiyeti yahut iltisakı veya bunlarla irtibatı olduğu gerekçesiyle adli makamlar, umumi manşet kuvvetleri veya Finansal Suçları Araştırı Oturmuş Başkanlığınca planlı soruşturma ve kovuşturmalar kapsamında alacak incelemesi yapılması, terörün finansmanı suçu veya ibra suçu kapsamında tetkik ve araştırma yapılması arzu edilenler bu düzenlemenin matrah veya vergi artırımına ilişkin hükümlerinden yararlanamayacak. Matrah ve kazanç artırımı konusunda hesaplanan vergilerin aylık dönemler halinde maksimal 12 eşit taksitte ödenmesi gerekecek.

Matrah ve rüşvet artırımı dolayısıyla sunulan beyannamelere ilişkin işaret vergisi, matrah ve rüşvet artırımı sonucu gerçekleşme eden vergilere ilgilendiren önceki taksit ifa süresi içre ödenecek.

Matrah ve algı artırımlarıyla ilişkin beyannamelerden 1000 lira nitelik vergisi alınacak, bu algı indirim hesaplanmasında dikkate alınmayacak.

İşletme kayıtlarının düzeltilmesi

Kayıt dışı faaliyetlerin taşıt altına alınabilmesi amacıyla işletmelerde kâin olmasına karşın kayıtlara yansıtılmamış emtia, araba, teçhizat ve demirbaşların kayıtlara derk ettirilebilmesini çıkarmak üzere düzenlemeye gidiliyor.

Buna göre, sağlık ve kurumlar vergisi mükellefleri, işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan mal, makine, teçhizat ve demirbaşların kendilerince yahut sadık oldukları çığır kuruluşlarınca belirleme edilecek rayiç bedeliyle, düzenlemede öngörülen süre ortamında kazanç dairelerine benzeri envanter listesi ile uyarlamak kanalıyla defterlerine kaydedebilecek.

Bilanço esasına bakarak defter markajcı mükellefler aktiflerine kaydettikleri emtia, araba, donatı ve demirbaşlar için iki ayrı bedel hesabı açacak. Emtia için ayrılan değer, ortaklara dağıtılması yahut işletmenin tasfiyesi halinde sermayenin ayrımsız unsuru yerine sayılacağı amacıyla vergilendirilmeyecek.

Dirimsel veya kurumlar vergisi mükelleflerinin kayıtlarının elan dimdik hale getirilebilmesi amacıyla kayıtlarında düzlük aldığı halde esasta bulunan sıfır mal, araba, donatı ve demirbaşlarını fatura fayrap etmek ve her soy vergisel yükümlülüklerini adına ifham etmek suretiyle araç ve beyanlarına zeki ettirebilmelerine imkan sağlanıyor.

Bilanço esasına göre defter markajcı kurumlar vergisi mükellefleri, 31 Çatlak 2022 bakımından bilançolarında görülmekle gelişigüzel işletmelerinde sıfır sandık mevcutları, ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara medyun bulunduğu tutarlar arasındaki açık algı tutarlarını, düzenlemede öngörülen müddet ve şekilde kazanç dairelerine bildirme ederek kayıtlarını düzeltebilecek. Bu kapsamda bildirme edilen tutarlar üzerinden yüzde 3 oranında verginin hesaplanarak bildirge verme süresi ortamında ödenmesi gerekecek.

SGK alacakları yapılandırılıyor

Yasayla kesinleşmiş SGK alacaklarına yapılandırma imkanı da getiriliyor.

Buna göre, sigortalılık statülerinden kaynaklanan, sigorta primi, tekaütlük keseneği ve gelgel karşılığı, aylakçılık sigortası primi, sosyal düzenlilik bindi primi, referans tarihi itibarıyla ilgili mevzuatına göre ödenmesi imkanı ortadan kalkmamış isteğe sınırlı sigorta primi ve topluluk sigortası primi, SGK yoluyla ait kanunları göre izleme edilen işaret vergisi, özel iş vergisi ve eğitime yardım payı asılları ile bu alacaklara ifa sürelerinin bittiği tarihlerden düzenlemenin yayımı tarihine kadar sabık süre üzere Yİ-ÜFE aylık değiş oranları anne alınarak hesaplanacak tutarın belirtilen süre ve şekilde ödenmesi halinde, bu alacaklara meri teehhür cezası ve gecikme zammı kabilinden feri alacakların tamamının tahsilinden vazgeçilecek.

31 Boşluk 2022 tarihine büyüklüğünde bitirilmiş hususi nitelikteki inşaatlar ile eksiltme konusu işlere ilgili olup, bu düzenlemeden derk etmek amacıyla başvurulduğu halde, belirtilen referans süresinin sonuna büyüklüğünde işverene beyanat edilmiş olan ön yorum, araştırma yahut belirleme sonucunda kâin sakat işçilik tutan üzerinden hesaplanan sigorta primi asılları ile bu alacaklara ilgili rötar cezası ve gecikme zammı hesaplanan sürenin temel tarihinden düzenlemenin yayımı tarihine kadar geçen süre için Yİ-ÜFE aylık değiş oranlan ana alınarak hesaplanacak tutarın ödenmesi halinde, bu alacaklara muteber gecikme cezası ve rötar zammı kabilinden feri alacaklar öğrenim edilmeyecek.

Kanunla, 31 Aralık 2022’den geçmiş işlenen fiillere ilgilendiren olup konfigürasyon akıbet başvuru tarihine kadar beyanat edilen yönetimsel dünyalık cezaları da yapılandırılacak.

31 Ara 2022 ve esbak dönemlere ilgili olup yapılandırmaya serencam müracaat tarihine kadar başvuruda olmak kaydıyla önceki taksit ifa süresi sonuna büyüklüğünde gerçekleşme edecek SGK alacakları konfigürasyon kapsamında olacak.

(Sürecek)