Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün 107 sene önceki Çanakkale Savaşları sırasında umum yazısıyla kaleme aldığı hamle emri, arşivlerden çıkarılıp Çanakkale Savaşları Araştırma Merkezinde sergilenmeye başlandı.
Kent merkezinde güzeşte kamer Ekin ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un üstelik katıldığı törenle hizmete açılan merkezde, muharebelerden kalma birçok özel belge, belgelik, mektup ve derlem bulunuyor.
Bunlardan biri olan, 19. Parti Komutanı Ilçebay Mustafa Eksiksizlik yoluyla halk yazısıyla Osmanlıca kaleme alınıp Kemalyeri Karargahı’ndan Kuzey Grubu, 16. Fırka, Sağlıklı, Sol, Suret ve Kabatepe grupları, Topçu, Süvari 25. Alay ve 13. Hezel kumandanlıkları ile Baştabipliğe gönderilen 12 Mayıs 1915 tarihli buyuru, uzmanlarca okunarak Latin Halkları harfleriyle bugünün Türkçesinde yazıldı.
Atatürk’ün “Çapraz siperler arasındaki uzaklık 8-10 metre, yani ahiret yolculuğu muhakkak. Birinci siperdekilerin hiçbiri kurtulmamacasına düşüyor. İkinci siperdekiler onların hesabına gidiyor. Ancak hangi kadar imrenilecek benzeri ölçülülük ve tevekkül ile biliyor musunuz? Öleni görüyor, üç dakikaya büyüklüğünde öleceğini dahi biliyor ve arz ufak aynı irkinti bile göstermiyor.” ifadesiyle anlattığı Bomba Sırtı Muharebeleri’nden 2 çevrim evvel kaleme aldığı emrinde, kararlılığını gösteren sözleri bulunuyor.
Araştırma Merkezinde orijinali ve Latin Halkları harfleriyle yazılan metni sergilenmeye başlanan emirde güzeşte ara sıra ifadeler şöyle:
“Düşmanın yaptığı rastgele tür teşebbüsün efrad ve zabitanımız tarafımızdan derhal elem ve süngü ile karşılanarak aylak ayla getirildiğini görmekle kıvanç duyuyorum. Düşmanın yapacağımız hücumları bariyer amacıyla siperlerinin önüne tel örgüsü fethetmek istediğini anlıyorum. Buna hiçbir cephede asla müsaade edilmeyecektir.
Düşmanın ufak tefek tahkim aldığına ikircik yoktur. Bu berkitme ile bizim cephemizde rastgele noktaya yüklenmesi uzak benzeri ihtimal değildir. Böyle benzeri halde askerlerimizin, düşmanın yapacağı hücumu defedeceğine eminim. Ancak, bekâr antagonist hücumlarını savmak maksadı, vazifemizin hesabına getirilmesi üzere tam olmayıp tersine düşman hücumu engellendiği anda derhal kesim kumandalarının, o noktada ihtiyatlarını bir numara ayrıca sürerek aykırı taarruz ve hücum ile düşman mevzilerine girmeleri gerekmektedir. daha çok antagonist hücumunun engellendiği haberine değil çapraz akın ile antagonist mevzisine girilmiş olduğu haberine öz saygı ederim.”
5 binin üstünde kaynak, Alan Başkanlığına kazandırıldı
Çanakkale Savaşları ve Gelibolu Tarihi Kayran Başkanı İsmail Kaşdemir, AA muhabirine, şehir merkezindeki Kordon Boyu’nda restorasyonu tamamlanarak hizmete açılan eski Deniz Boyu Sıhhiye Binası’nın, Çanakkale Savaşları’na ait kayıtlı, görsel, işitsel vukuf, doküman ve dokümanın tespit ve gerçekleştirme edilmesi, bunları yabancı ülke kaynaklarıyla bütünleşmiş biçimde araştırmacıların erişimine uygun ağıl getirilmesinin amaçlandığı aynı merkeze dönüştüğünü söyledi.
Kaşdemir, savaşlarla ilgili bugüne arbede yayımlanmış dokümanın temini aracılığıyla Osmanlı Düpedüz, Türki, İngilizce, Frenkçe ve Almanca 5 binin üstünde köken ile Tapu ve Kadastro Umumi Müdürlüğü arşivinde Çanakkale’ye ilgili belgelerin da Kayran Başkanlığına kazandırıldığını belirtti.
Belgelerin çokça hususi ve majör olduğunu vurgulayan Kaşdemir, “Mustafa Eksiksizlik Atatürk’e, Enver Paşa’ya ilişkin bir nice imzalı doküman, emir, kitap Çanakkale Savaşları Araştırı Merkezindeki raflarda yerini aldı.” dedi.
Gazi Mustafa Eksiksizlik Atatürk’e ilişik imzalı emirlerin Çanakkale Savaşları Araştırı Merkezini elan manidar ve bağlam çekimli hale getirdiğini anlatan Kaşdemir, şunları kaydetti:
“12 Mayıs 1915’te Kemalyeri’nden düşmana atılım emrini vermiş olduğu, içeriği haddinden fazla anlamlı ve yetişkin olan bu buyruk burada ziyaretçilerimizin haddinden fazla çokça ilgisini çekiyor. Nedeniyle bu kadar koskocaman belgeyi, özel belgeyi, mektubu, hatıratı örtmek talip herkesi, Çanakkale sevdalılarını, Çanakkale meraklılarını, Çanakkale araştırmacılarını Çanakkale’bile bu araştırı merkezinde ikram etmek, onları burada yatırmak istiyoruz.”
