ŞANLIURFA/IĞDIR – Mevsimsel ekincilik işçileri “Savsaklamak Parası İçin” Türkiye’yi dolaşıyor (1)

Sezonluk ekincilik işçileri, Türkiye’nin dört bir yanında alın teri dökerek üretime katkı sağlıyor.

Tarım ve hayvancılıkta mevki ekonomisine yüce katkıda mevcut Doğu ve Güneydoğu Anadolu kentleri, eş gücüyle da üretime destek veriyor.

Tarım alanlarının büyüklüğü açısından Konya ve Ankara’dan sonra üçüncü sırada saha düzlük Şanlıurfa’bile birlikte kâh aileler geçimlerini memleketinde sağlarken, haddinden fazla sayıda ocak da evlerini geride bırakıp Adana’dan Konya’ya, Mersin’den Kalaba’ya, İzmir’den Sakarya’ya, Kütahya’dan Bursa’ya kadar Türkiye’nin ciharıyek köşesine anbean toprak ve bahçelerde çalışıyor.

Gittikleri yerlerde iğ, yerfıstığı, soğan, sarımsak, kayısı, karpuz, şeker pancarı, patates, çilek, biber, fasulye, ayçiçeği, domates, elma, üzüm ve fındık gibi ürünlerin hasat veya çapalama işlerini yapan işçiler, kurdukları çadırlarda kent yaşamı ve teknolojiden ırak seyretmek zorunda kalıyor.

Televizyon ve radyoyu kendileri üzere haddinden fazla şiddetli gören tarım işçilerinin bu yaşam koşullarından çocukları de etkileniyor. Kavurucu hamam altında günde kimi vakit 12 saat çalışmak zorunda küsurat tarım işçileri, gittikleri yerlerdeki işlerini tamamladıktan sonradan şehir değiştirerek mevsimine göre ikinci, hatta üçüncü ürünün hasadına katılıyor.

Her sene aile ayından itibaren başladıkları yolculukta geçmiş durakları Çukurova olan tarım işçileri, burada seralarda ve lamba karpuzu fidesi ekiminde çalışıyor, peşi sıra yerfıstığı hasadı üzere Osmaniye’ye, soğan hasadı amacıyla Amik Ovası’na, hububat, çükündür, nohut ve patates hasadı için İç Rum’ya, domates hasadı üzere Ege’ye, sarıerik hasadı amacıyla Malatya’ya ardından fındık hasadı için Karadeniz’e gidiyor.

Sabahın evvel ışıklarıyla çadırlarından çıkıp tarlaların yolunu markajcı tarım işçilerine, genellikle çocukları dahi eşlik ediyor. Gittikleri bölgelerde oba veya konteynerlerde artan işçilerin ağızlarından sâdır eş söz ise “Savuşturmak parası için” oluyor.

Tarım işçileri, akıbet yıllarda Antalya ve Mersin’e da seralarda hizmet etmek üzere gidiyor.

“Türkiye’dahi 2 milyona mail mevsimlik gezmen tarım işçisi var”

Harran Üniversitesi Veri Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Lehçe Coğrafya Asıl Marifet Dalı Başkanı Prof. Dr. Sedat Puan, AA muhabirine, sezonluk ekincilik işçiliği ve barhana üstüne etraflı yıllardır akademik çalışmalar yürüttüğünü söyledi.

Dünya genelinde tarım sektöründe 1,1 bilyon kişinin hisse senedi gücüne ihtiyaç duyulduğunu, bunun 450 milyonunun sezonluk ekincilik işçisi gücünden karşılandığını belirten Benek, “Türkiye’dahi istihdam edilen kestirmece 32 milyon kişiden 5-6 milyonu tarım sektöründe vadi almaktadır. Bunun 2 milyona yakınını ise mevsimsel seyyah ekincilik işçileri oluşturuyor.” dedi.

Puan, sezonluk turist tarım işçilerinin özlük içlerinde iki gruba ayrıldığını dile getirerek, “Biri mahalli anlamda, yani özlük yöresinde ama evini tecezzi ederek zamanının iri benzeri kısmını tarımda, çalışacağı tarlada geçirenler. Ötekisi ise ailesiyle toprak dışına çıkanlar kim bu büyük bire bir sayıdadır. Yılın 5 ila 8 ayını kendi evleri ve illeri dışında kılmak için yola çıkarlar. Takkadak bir yöreye da gitmezler hareketli bir dirim sürdürürler. Örneğin Malatya’ya kayısıya elan sonraları Karadeniz’e fındığa, İç Küçük Asya’de şekerpancarına, Çukurova’da pamuğa, Akdeniz’bile narenciyeye, Ege’bile ise üzüme masarif. Yani yılın neredeyse nazik benzeri kısmını özlük hayat alanları dışında geçirirler.” diyerek konuştu.

Mevsimlik gezici tarım işçilerinin temas sene okullar kapanmadan parçalanmamış eş fertleriyle bulundukları yeri metrukiyet ettiklerini belirten Fakül, şöyle bitmeme etti:

“O nedenle elimizde sayıya ilişkin açık tıpkısı marifet bulunmamaktadır fakat pandemiyle alay malay sayıya kısmen ulaşılmış durumdadır. 2020’dahi iklim dışına çıkmak zorunda mütezayit sezonluk tarım işçileri pandemiden affedilmiş tutuldu ve izin alarak yer dışına çıktılar. Bu açıdan bakıldığında dahi bire bir azalma oldu, yani tasalı olanlar o anda Kovid-19 olanlar ayrımsız kısmı gidemedi amma buna rağmen 2020’üstelik resmi müsaade alarak Şanlıurfa dışına sâdır aile sayısı 27 bin civarındadır. Cümle aile fertleri karışma edildiğinde ortaya çıkan resim 160-170 bin ekincilik işçisine istikbal ediyor. Şanlıurfa’bile parçalanmamış sülale fertleri dahil edildiğinde mecmu sayının 300 bin olduğunu söyleyebiliriz.”

“Mobilite benzeri yaşamdan bahsediyoruz”

Prof. Dr. Puan, Türkiye genelinde sezonluk tarım işçisi üzerine almaç ve donör bölgelerin belirtik ortaya çıktığını dile getirerek şunları söyledi:

“Yer haddinden fazla Maşrık ve Güneydoğu Küçük Asya bölgeleri, özelikle Güneydoğu illeri yer çok sezonluk tarım işçisinin olduğu mıntıka olarak karşımıza çıkıyor. Kısmen İç Anadolu Bölgesi’nde da olduğunu söyleyebiliriz. Mevsimlik tarım işçisi düzlük bölgeler ise Karadeniz fındık, İç Küçük Asya şekerpancarı, Çukurova pamuk ve gayrı sebzeler, Ege’birlikte üzüm üzere ürünler… Kafile veren ve düz bölgelerde hakeza bire bir mobilizasyon var. Yani mobilite bir yaşamdan bahsediyoruz. Kaslı ülkelerde mevsimsel tarım işçisi mobilizasyona geçe çok sert ve net tıpkısı şekilde dallar dahil edilmez amma Türkiye’da çok küşade ve kemiksiz ayrımsız şekilde aile fertleri hepsi karışma edilir. Yani elan kapanmadan ayrıntılar okuldan alınır ve yollara düşülür.

Dolayısıyla Türkiye’dahi 5-6 milyon hayat tarım sektöründe çalışırken, hem mahalli hem turist olarak bakıldığında 2 milyona andıran ayrımsız mevsimsel ekincilik işçisi verisi var. Bu anlamda dikkati çeken iklim dahi Şanlıurfa’dır. Şanlıurfa’nın bu kadar erdemli olması kıtipiyoz düşündürücüdür. Zira tarım potansiyelinin yer yüksek olduğu illerden biri.”

Seyyah tarım işçilerinin himmet takvimi

Çoğunluğu Şanlıurfa’dan almak üzere Güneydoğu’dan Türkiye’nin dört bir yanına çalışmaya giden turist ekincilik işçileri, umum yılı az daha memleketlerinin dışında çalışarak geçiriyor.

Şanlıurfa, Mardin, Şırnak ve Diyarbakır ile Trakya bölgesi dışardan mevsimsel tarım işçisi göçü almazken, bu illerden Türkiye’nin ciharıyek yanına işçi gidiyor.

Gezgin ekincilik işçilerinin mücahede takvimi ise şöyle:

Karı: Lamba Karpuzu fidesi ekimi (Adana)

Şubat: Brokoli, Karnabahar (İzmir)

Mart: Erik (Sazak)

Nisan: Şeftali, çilek (Mersin Ağacı), soğan (Hatay), turp (Osmaniye), erik (Manisa), şeker pancarı çapa işlemi (Kırşehir), domates-salatalık (Adana), domates, kapya biber, çilek, turşuluk biber (Çanakkale)

Mayıs: Karpuz, patates, soğan, şeftali (Adana), soğan (Osmaniye), kiraz (Manisa), çükündür çapalama ve söküm (Erzincan-Yozgat), kiraz (Çanakkale), kiraz, şeftali (Balıkesir), fasulye (Bursa)

Haziran: Günebakan, sarımsak, pancar (Aksaray), kiraz (Adana), kayısı, karpuz, kavun (Mersin Ağacı), enginar (Sakarya), sarıerik (Manisa), sarıerik, karpuz (Iğdır), şeftali, elma (Çanakkale), domates ve hıyar (Bilecik), biber, bezelye, soğan (Bursa), sarımsak (Aksaray), soğan, sarımsak (Gaziantep)

Temmuz: Sarıerik (Malatya), tahıl (Konya), göveri ve semere (Afyonkarahisar), üzüm (Sazak), benzin mısırı, soğan (Sakarya), domates, biber (İzmir), domates, şeftali (Manisa), domates (Bitlis), biber, lamba karpuzu, marul, şeftali (Bilecik), domates, kumpir (Bursa), kiraz, bezelye (Afyonkarahisar) sarımsak (Kahramanmaraş), kayısı (Elazığ)

Ağustos: Fasulye, çükündür (Karaman), narenciye (Adana-Mersin), fındık (Sakarya-Düzce-Samsun-Giresun-Kalabalık-Trabzon), üzüm (Manisa), ayçiçeği, domates (Kayseri), nohut, gün çiçeği, soğan, şeker hastalığı pancarı (Yozgat), patates ve soğan (Amasya), karpuz-kavun (Muş), nohut (Kütahya), elma, badem, domates, biber (Balıkesir), haşhaş (Eskişehir), ayçiçeği (Bursa), zayıf fasulye (Konya), tohumluk ve eğlencelik gün çiçeği (Aksaray), fasulye (Karaman), domates (Kahramanmaraş), biber (Gaziantep), biber (Kilis), domates (Elazığ), budala, soğan, domates (Ankara)

Eylül: Gündöndü (Dert), patates (Sivas), kumpir, elma, fasulye (Niğde), patates (Nevşehir), şekerpancarı ve nohut (Muş), şekerpancarı, sıska fasulye (Bitlis), mısır, çükündür, gün çiçeği (Kütahya), Ceviz (Balıkesir), pancar, domates (Eskişehir), kıran günâşık (Konya), biber (Kahramanmaraş), Şam Fıstığı (Gaziantep-Adıyaman), badem (Adıyaman)

Ilk Teşrin: Zeytin (Mersin-Manisa-Çanakkale), marul, pırasa (Osmaniye), beyaz zehir helvacı kabağı (Sakarya), şekerpancarı (Sakarya), zinde fasulye (İzmir), şeker hastalığı pancarı (Sivas), günâşık (Muş), patates (Ilk Teşrin), mısır, ayçiçeği, soğan, kumpir, balkabağı (Eskişehir), pancar (Bursa- Konya-Aksaray-Karaman), nar (Adıyaman)

Kasım: Turp (Osmaniye), al lahana (İzmir), şeker pancarı (Nevşehir), zeytin (Balıkesir), akdarı (Konya), Japon Hurması (Adıyaman)

Fasıla: Yeregeçen (Hatay), marul, pırasa (Osmaniye), pırasa (İzmir), çilek (Aydın), marul ajur şeş (Bilecik)

Share: