TBMM Umumi Kurulunda, kamuya olan borçların yapılandırılmasını birlikte içeren Ara Sıra Alacakların Baştan Yapılandırılması ile Gâh Kanunlarda Mübayenet Yapılmasına Dayalı Yasa Teklifi akseptans edilerek yasalaştı.

Kanunla, Kaynak ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), ülke hususi idareleri, belediyeler, Yatırım İzleme ve Eş Güdüm Başkanlığı (YİKOB) ile ilişik alacaklara yapılandırma imkanı sunuluyor.

Alacaklar üzere 31 Mesafe 2022 tarihi temel alınırken, rüsum, algı cezaları, yönetsel ve adli dünyalık cezaları, gümrük vergileri, sigorta primleri, topluluk sigortası primleri, tekaütlük keseneği ve kurum karşılığı, avarelik sigortası primi, sosyal güvenlik bindi primi ile bu alacaklara ilgilendiren gelişigüzel tip getiri, remiks, gecikme zammı, rötar faizi, cezai faiz, teehhür cezası kabil feri alacaklar şümul karışma ediliyor.

Bu idarelerin Amme Alacaklarının Öğrenim Usulü Karşı Kanun kapsamında takip ve tahsil edilen sair alacakları ile belediyelerin, akarsu, atılan su ve tiran atılan gibi alacakları de aranjman kapsamında yer alıyor.

Kanunla ayrıca işletmede kâin olduğu halde kayıtlarda meydan almayan ya üstelik kayıtlarda yer aldığı halde işletmede yoksuz emtia, makine, donatı, demirbaşlar ile sandık mevcudu ve ortaklardan alacakların beyanına ilişkin düzenlemeye gidiliyor.

Düzenleme kapsamında kullanılacak Yİ-ÜFE mahiye değişim oranları, Türkiye İstatistik Kurumunun seçme kamer üzere belirlediği 31 Boşluk 2004’e büyüklüğünde küresel pırtı fiyatları endeksi (TEFE) mahiye değişim oranlarını, 1 Ocak 2005’ten itibaren yetiştirici fiyatları endeksi (ÜFE) maaş değiş oranlarını, 1 Aile 2014’ten itibaren mahdut içi müstahsil fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) mahiye değiş oranlarını, 1 Teşrinisani 2016’dan itibaren maaş yüzde 0,75 oranını tabir edecek.

Yapılandırılacak alacaklar

Hazne ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, iklim özel idareleri, belediyeler ve YİKOB tahsil dairelerince takip edilen kesinleşmiş amme alacakları ve belediyelerin ve büyükşehir belediyeleri su ve lağım döşemi idarelerinin mukannen bazen alacaklarından düzenlemenin yayımı tarihi itibarıyla vadesi geldiği halde ödenmemiş yahut ifa süresi elan geçmemiş kâin vergiler ve alacak cezaları, yönetimsel servet cezaları, Kamu Alacaklarının Öğrenim Usulü Karşı Yasa’a bakarak strateji edilen alacaklar, gümrük vergileri ve idari mal cezaları ile bu alacaklara ilgili değme soy nema, zam, rötar zammı, rötar faizi, gecikme cezası üzere fer’i alacaklar yapılandırılacak.

İhtirazi kayıtla verilen beyannameler üzerine gerçekleşme fail alacaklar de kesinleşmiş matlup adına yapılandırılacak.

Her tıpkı vasıta için ödenecek olan MTV, taşıta ilişik idari mülk cezaları ile intikal ücretinin yer bir iki yüzde 10’unun ödenmesi üzere taksit ödeme boyunca fenni muayeneye müsaade verilecek.

Tütün mamulleri, makaron, gümüş varak sigara kağıdı ve alkollü içkilerin üreticileri ve ithalatçılarının, ürünlerinde kullanmaları müstelzim hususi kimlik ve işaretleri kullanabilmeleri üzere yapılandırılan ve vadesi 1 Mart 2016’dan bilahare gelen Hususi Tüketim Vergisi Kanunu’nda düz düz ürünlere ait hususi istihlak vergisi ve vadesi 1 Teşrinievvel 2020’den sonradan gelen ilişik ayar vergisi ile bu vergilere ilgilendiren beyannameden doğan kaşe vergisinin tamamının ödenmesi şartı getiriliyor.

Belediyelerin akarsu, atık su ve dinsiz atılmış ücretleri ile sunduğu gâh hizmetlerden kaynaklanan ecir alacakları ile aldığı bazen paylar ile büyükşehir belediyelerinin cellat atılan ücretleri ile su ve kanalizasyon idarelerinin su ve atılmış akarsu bedeli ile harcamalara iltihak payı alacakları ve YİKOB’ların alacakları yapılandırılacak.

Düzenlemeden görmek isteyenlerden, özge şartların birlikte ülkü açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri ve yasa yollarına başvurmamaları şartı aranacak.

Söz konusu kurumların kesinleşmemiş veya sevgili safhasında kâin amme alacakları üstelik düzenlemenin kapsamında yer alıyor. Buna bakarak, düzenlemenin yayımı tarihi itibarıyla önce adım karar mercileri gözetiminde sorun açılmış yahut ülkü küşat süresi elan geçmemiş olan ikmalen, re’sen yahut idarece işlenmiş kazanç tarhiyatları ile gümrük vergilerine ait tahakkuklar, istinaf veya temyiz süreleri geçmemiş evet üstelik istinaf/itiraz veya temyiz yoluna başvurulmuş veya karar düzelti irade süresi geçmemiş yahut değişmeyen düzeltme için başvurulmuş olan ikmalen, re’sen yahut idarece yapılmış alacak tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilgili tahakkuklar üstelik yapılandırılacak.

Kanunla hemen alacak cezaları/gümrük yükümlülüğüyle ilişkin idari dünyalık cezalarına ilişik adına dava açılmış olması halinde ödenecek tutarlar, düzenleme kapsamındaki yönetimsel para cezalarından ihtilaflı olanlar ile ecrimisillerden ihtilaflı olanların yapılandırılması de düzenleniyor.

Düzenlemenin yayımı tarihinden evvel başlanıldığı halde tamamlanamamış olan idrak incelemeleri ile ölçüm işlemlerine bitmeme edilecek. Bu işlemlerin tamamlanmasından sonra, çıkarma edilen vergilerin yapılandırılması ve düzenlemeden intifa, ihbariye tebliğine bağlı müracaat ve ödeme süreleri belirlenerek kurala bağlanıyor.

Buna göre, düzenlemenin kapsadığı dönemlere ilgili katılma nedeniyle kesilecek idrak ziyaı cezalarında, cezaya muhatap olanların, cezanın yüzde 25’ini belirtilen müddet ve şekilde ödemeleri halinde cezanın mütezayit yüzde 75’inin tahsilinden vazgeçilecek.

Düzenlemenin kapsadığı dönemlere ait, yayımı tarihinden geçmiş nedamet talebiyle veya izaha davet kapsamında verilip, ifa yönünden şartların ihlal edildiği beyannameler ile kendiliğinden verilen beyannameler için kesilen ve düzenlemenin yayımı tarihi itibarıyla deklarasyon edilmemiş kazanç cezaları hakkında de bu ahkâm uygulanacak.

Düzenlemenin yayımı tarihinden önce tamamlandığı halde bu tarihte yahut bu tarihten sonraları alacak dairesi kayıtlarına fehim fail takdir komisyonu kararları ve rüşvet tetkik raporları üzerine lazım tarh ve bildiri işlemleri yapılması ve belirlenen tutarın, tamlanan süre içre ödenmesi gibi kanunun hükümlerinden yararlanılabilecek.

Bu aranjman hükümlerinden yararlanacak mükellefler, Kazanç Usul Kanunu’ndaki neva, tarhiyat öncesi ahenk, vergi cezalarında iskonto, Gümrük Kanunu’nun uzlaşma, Kabahatler Kanunu’nun peşin ifa indirimi ile Ululuk İhale Kanunu’ndaki tenzilat hükümlerinden yararlanamayacak.

Matrah ve algı artırımı

Kanunda matrah ve vergi artırımı üstelik düzenleniyor.

Mükelleflerce değişik sebeplerle sakim bildirme edilmiş yahut bildirme dışı mevdu eski yıl gelirlerinin galiba çap ve tutarlar dahilinde beyan edilmesi sağlanıyor. Bu şekilde bildirme edilecek gelirlere uygulanacak izzet ve tutarların tespitinde kazançlı gelişmelere koşut adına tespit edilen matrahlar esas alınıyor.

Buna göre, mükellefler, Vergi Usul Kanunu’nda saha düzlük alacak cezaları ve gecikme faizlerine muhatap olmadan vergilerini ödeyebilecek. Artırımda bulunulan rüsum ve dönemler üzere artırılan vergilerin ödenmesi şartıyla kazanç incelemesi ve tarhiyat yapılmayacak.

Matrah artırımında bulunan mükelleflerin beyan edecekleri ve üzerinden algı hesaplanacak matrahlar üzere asgari tutarlar belirleniyor, daha ilk engel beyan edilmiş olması veya iskonto ve istisnalar dolayısıyla matrah oluşmaması veya on paralık beyanname verilmemiş yahut ait yıllarda faaliyette bulunulmuş veya dirimlik elde edilmiş olsa birlikte bu faaliyetlerin ve gelirlerin kazanç dairesinin bilgisi dışında mevdu olması nedeniyle matrah bulunmaması halleriyle mükellefler vasıtasıyla beyan edilen matrahlara geçerli oranlar sonucu kâin matrahlara zir cızık getiriliyor.

Kurumlar vergisi mükelleflerinin artırımda bulundukları kurumlar vergisi matrahlarının birlikte ilişik kanuna göre rüşvet tevkifatına bağımlı olan vergi ve iratları üzerinden durdurma edilen vergileri artırmaları şartı getiriliyor.

Gelir (stopaj) vergisi ve kurumlar (stopaj) vergisine ilişik idrak ve matrah artırımı hükümleri düzenleniyor. Bundan faydalanan mükellefler gözetiminde, artırımda bulunulan vergiyi ödemeyi kabul ettikleri vergilendirme dönemleri ile ilgilendiren olarak artırıma laf ödemeler nedeniyle dirimlik (stopaj) vergisi incelemesi ve tarhiyat yapılmayacak. Sağlık ve kurumlar vergisi kanunları göre kar dağıtımına veya ana merkeze dökme tutara sınırlanmış ödemeler üzerinden yapılması müstelzim algı tevkifatı hükümlerine istinaden aranjman kapsamında matrahlarını artıranların, kurumlar vergisi yönünden bile matrah artırımında bulunmaları gerekecek.

Katma derece vergisi mükellefleri, idrak artırımında bulunmaları ve ödemeleri halinde, artırımda bulundukları dönemler amacıyla haklarında KDV yönünden vergi incelemesi ve tarhiyatına muhatap tutulmayacak. Artırıma ana alınan miktar, sene ortamında verilen ek değer vergisi beyannamelerinde gösterilen “hesaplanan ilişik derece vergisi”nin almanak toplamı olacak. Hesaplanan KDV, indirimlerden önceki alacak tutarı olacak.

2022 yılı için de matrah artırımı imkanı

Kanunla, 2022 yılı amacıyla de matrah artırımı getirildi. 2022 yılı sağlık ve kurumlar vergisi matrahının yüzde 25 oranından bir iki olmamak üzere matrah artırımı yapılacak.

2022 yılı amacıyla matrah artırımında bulunan dirimsel vergisi mükelleflerinden işletme hesabı esasına göre defter tutanlar üzere 105 bin liradan; bilanço esasına bakarak defter tutanlar ile serbest çığır erbabı amacıyla 200 bin liradan, kurumlar vergisi mükellefleri üzere 500 bin liradan dakika az olamayacak.

2022 takvim yılına yönelik matrah artırımında bulunulabilmesi üzere bu yıla ilgilendiren dirimlik yahut kurumlar vergisi beyannamesinin verilmiş olması ve bu beyannamelerde bildirme edilen vergiye anne matrahların, 2021 takvim yılında beyan edilen matrahın yüzdelik 122,93 oranında artırılması aracılığıyla kâin cirim ile 2022 takvim yılı üçüncü geçici vergilendirme döneminde bildirme edilen matrahın yüzdelik 40 oranında artırılması suretiyle bulunan tutarın yüksek olanından az olmaması şartı aranacak.

Kanuna göre, 2022 takvim yılına yönelik matrah artırımında bulunmak talip mükelleflerce 1 Eş 2023’ten sonradan matrah azaltıcı nitelikte düzelti beyannamesi verilmesi yerinde, bu hükme güvenerek yapılacak kıyaslamada düzeltme öncesi bildirme edilen matrahlar anne alınacak.

2022 takvim yılına ilişkin üçüncü geçici vergilendirme dönemi dirimsel yahut kurumlar vergisi beyannamesinin verilmemiş olması halinde; ikinci geçici vergilendirme dönemi beyannamesinde bildirme edilen matrahın yüzdelik 100 oranında artırılması yoluyla kâin hacim; vakit kaybetmeden birinci eğreti vergilendirme dönemi beyannamesinin bırakılmış olması halinde bu beyannamede beyan edilen matrahın yüzdelik 300 oranında artırılması yoluyla bulunan tutar, bu kapsamda yapılacak kıyaslamada dikkate alınacak.

2021 takvim yılı ve 2022 yılının üçüncü geçici vergilendirme dönemine ilgilendiren sağlık yahut kurumlar vergisi beyannamelerinde uymazlık beyan edilmiş olması yahut iskonto ve istisnalar zımnında matrah oluşmaması evet dahi tek beyanname verilmemiş olması yerinde, 2022 yılı dirimsel ve kurumlar vergisi beyannameleri amacıyla bu eşya aranmayacak

Dirimsel ve kurumlar vergisi mükelleflerinin matrah artırımında bulundukları 2022 yılına ilişik zararlarının tamamı 2023 yılından itibaren izleyen sene karlarından mahsup edilmeyecek. 2022 yılına yönelik matrah artırımında kâin dirimsel veya kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu yıla ilişik yıllık beyannamelerinde hesaplanan vergilerinden mahsup edilemeyen arızi rüsum iade edilmeyecek.

Mükellefler, 2022 yılı beher vergilendirme dönemine ilgilendiren verdikleri mülhak değer vergisi beyannamelerindeki hesaplanan eklenmiş ayar vergisinin almanak toplamı üzerinden 2022 yılı amacıyla yüzde 2 oranından az olmamak için belirlenecek ekleme ayar vergisini, kazanç artırımı yerine artırmaları halinde mezkûr bu hükümlerden yararlanacak.

2022 yılına ait kurumlar vergisi matrah artırımında bulunulması, Kâh Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Gâh Kanunlarda Mübayenet Yapılmasına Dayalı Yasa kapsamında alınacak ekleme idrak için bu döneme ilişik inceleme ve tarhiyat yapılmasına bariyer oluşum etmeyecek.

Düzenlemeden yararlanamayacak olanlar

Düzenlemede mükelleflerin matrah ve alacak artırımına ilgilendiren kendisine dikkate alacakları başka hususlar birlikte düzenleniyor. Matrah yahut vergi artırımında bulunan ve bu konudaki şartları hesabına getiren mükelleflerin defter ve belgeleri incelenmeyecek ve artırıma konu olan vergilerle ilgilendiren adına tarhiyat yapılmayacak.

Bu düzenlemeye bakarak matrah veya kazanç artırımında bulunulması, yayımı tarihinden önceki başlanılmış olan vergi incelemeleri ve takdir işlemlerine bariyer teşkil etmeyecek. Ancak maddede vadi alan tetkik yapma hakkına müteveccih ahkâm gizli tevakkuf etmek kaydıyla algı incelemeleri ve ölçüm işlemleri düzenlemenin yayımını izleyen 7 iş günü içre sonuçlandırılamaması halinde bu işlemlere bitmeme edilmeyecek. Bu süre ortamında sonuçlandırılan idrak incelemeleri ile ilişkin tarhiyat öncesi neva talepleri dikkate alınmayacak.

Rüşvet Asıllar Kanunu’ndaki “defter, araç ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini namevcut ederek namına ayrıksı yapraklar koyanlar yahut tek varaka koymayanlar veya belgelerin anne veya suretlerini tamamen yahut kısmen sahte yerine düzenleyenlerin”, benzeri kanunda meydan alan kâh fiilleri işleyenler, terör suçundan hâkimiyet giyenlerin ve haklarında yıldırı örgütlerine veya Milli Düzenlilik Kurulunca devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna değişmeyen verilen yapı, dokuma yahut gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu gerekçesiyle adli makamlar, umumi kolluk kuvvetleri yahut Finansal Suçları Araştırma Yerleşmiş Başkanlığınca planlı sormaca ve kovuşturmalar kapsamında rüşvet incelemesi yapılması, terörün finansmanı suçu veya ibra suçu kapsamında inceleme ve araştırma yapılması temenni edilenler bu düzenlemenin matrah veya alacak artırımına ilgili hükümlerinden yararlanamayacak. Matrah ve rüşvet artırımı üstüne hesaplanan vergilerin mahiye dönemler halinde azami 12 eşit taksitte ödenmesi gerekecek.

Matrah ve idrak artırımı nedeniyle sunulan beyannamelere ilişkin nitelik vergisi, matrah ve vergi artırımı sonucu tahakkuk fail vergilere ilgilendiren evvel taksit ödeme süresi süresince ödenecek.

Matrah ve rüşvet artırımlarıyla ilişik beyannamelerden 1000 liralık işaret vergisi alınacak, bu rüşvet iskonto hesaplanmasında dikkate alınmayacak.

İşletme kayıtlarının düzeltilmesi

Kayıt dışı faaliyetlerin araç altına alınabilmesi üzere işletmelerde mevcut olmasına karşın kayıtlara yansıtılmamış mal, makine, teçhizat ve demirbaşların kayıtlara anlamaklık ettirilebilmesini nail olmak üzere düzenlemeye gidiliyor.

Buna bakarak, dirimlik ve kurumlar vergisi mükellefleri, işletmelerinde kâin olduğu halde kayıtlarında vadi almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların kendilerince yahut tutkun oldukları çığır kuruluşlarınca belirleme edilecek rayiç bedeliyle, düzenlemede öngörülen süre zarfında rüşvet dairelerine tıpkı envanter listesi ile bellemek aracılığıyla defterlerine kaydedebilecek.

Bilanço esasına bakarak defter tutan mükellefler aktiflerine kaydettikleri emtia, araba, teçhizat ve demirbaşlar için iki ayrı karşılık hesabı anahtar. Emtia üzere ayrılan kıymet, ortaklara dağıtılması veya işletmenin tasfiyesi halinde sermayenin bir unsuru namına sayılacağı için vergilendirilmeyecek.

Gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin kayıtlarının elan mıhlı ayla getirilebilmesi için kayıtlarında meydan aldığı halde esasen kâin olmayan emtia, araba, teçhizat ve demirbaşlarını fatura beğenmek ve rastgele tip vergisel yükümlülüklerini namına getirmek aracılığıyla taşıt ve beyanlarına derk ettirebilmelerine imkan sağlanıyor.

Bilanço esasına bakarak defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri, 31 Ara 2022 bakımından bilançolarında görülmekle alay malay işletmelerinde sıfır kasa mevcutları, ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara verecekli bulunduğu tutarlar arasındaki kesin alacak tutarlarını, düzenlemede öngörülen müddet ve şekilde idrak dairelerine bildirme ederek kayıtlarını düzeltebilecek. Bu kapsamda beyan edilen tutarlar üzerinden yüzdelik 3 oranında verginin hesaplanarak beyanname ita süresi içinde ödenmesi gerekecek.

SGK alacakları yapılandırılıyor

Yasayla kesinleşmiş SGK alacaklarına yapılandırma imkanı dahi getiriliyor.

Buna göre, sigortalılık statülerinden kaynaklanan, sigorta primi, tekaütlük keseneği ve gurur karşılığı, aylaklık sigortası primi, sosyal güvenlik bindi primi, referans tarihi bakımından ilgili mevzuatına göre ödenmesi imkanı ortadan kalkmamış isteğe sınırlanmış sigorta primi ve topluluk sigortası primi, SGK yoluyla ait kanunları uyarınca takip edilen damga vergisi, hususi prosedür vergisi ve eğitime katkı payı asılları ile bu alacaklara ödeme sürelerinin bittiği tarihlerden düzenlemenin yayımı tarihine kadar güzeşte süre için Yİ-ÜFE mahiye değiş oranları anne alınarak hesaplanacak tutarın belirtilen müddet ve şekilde ödenmesi halinde, bu alacaklara geçerli rötar cezası ve rötar zammı kadar feri alacakların tamamının tahsilinden vazgeçilecek.

31 Boşluk 2022 tarihine büyüklüğünde bitirilmiş özel nitelikteki inşaatlar ile eksiltme konusu işlere ilgilendiren olup, bu düzenlemeden nüfuz etmek için başvurulduğu halde, tamlanan müracaat süresinin sonuna büyüklüğünde işverene deklarasyon edilmiş olan civar kıymetlendirme, araştırma veya tespit sonucunda bulunan fire işçilik tutan üzerinden hesaplanan sigorta primi asılları ile bu alacaklara ait gecikme cezası ve teehhür zammı hesaplanan sürenin kelle tarihinden düzenlemenin yayımı tarihine büyüklüğünde güzeşte süre için Yİ-ÜFE mahiye değiş oranlan esas alınarak hesaplanacak tutarın ödenmesi halinde, bu alacaklara muteber rötar cezası ve gecikme zammı gibi feri alacaklar tahsil edilmeyecek.

Kanunla, 31 Mabeyin 2022’den önceki işlenen fiillere ilgili olup konfigürasyon serencam müracaat tarihine büyüklüğünde bildiri edilen yönetsel dünyalık cezaları üstelik yapılandırılacak.

31 Aralık 2022 ve eski dönemlere ilgili olup yapılandırmaya sonuç referans tarihine kadar başvuruda yatmak kaydıyla önceki taksit ifa süresi sonuna kadar gerçekleşme edecek SGK alacakları yapılandırma kapsamında olacak.

(Sürecek)